Kỳ 2: Bất chấp quy định của pháp luật về thẩm định giá và quản lý, sử dụng tài sản nhà nước, gây thất thoát hàng trăm tỷ đồng ngân sách nhà nước?

Như đã thông tin tại kỳ trước, khu đất vàng số 93 phố Đức Giang, phường Đức Giang, quận Long Biên nguồn gốc là đất công được Nhà nước giao cho Công ty Hóa chất – Bộ Thương mại sử dụng làm văn phòng làm việc và nhà kho từ năm 1996, thời gian thuê đất là 50 năm kể từ ngày 01/01/1996, hình thức thuê đất là nhà nước cho thuê đất trả tiền hằng năm. Công ty Hóa chất – Bộ Thương mại được thành lập từ năm 1958, là doanh nghiệp 100% vốn nhà nước. Đến năm 2004, Công ty Hóa chất chuyển đổi cổ phần hóa từ doanh nghiệp Nhà nước sang Công ty cổ phần. Phần vốn nhà nước tại Công ty Cổ phần Hóa chất sau đó được chuyển cho SCIC quản lý. Ngày 29/12/2014, SCIC tiếp tục hoàn thành việc thoái vốn Nhà nước tại Công ty Cổ phần Hóa chất, để lại khu đất số 93 phố Đức Giang với 26.635,9m² đất thuê trả tiền hàng năm, thời hạn 50 năm; 13.483m² đất thuê hằng năm; 04 tòa nhà văn phòng làm việc với 1.019,6m² sàn xây dựng; Nhà hội trường với 397,4m² sàn xây dựng; 06 nhà xưởng với diện tích sàn xây dựng 1.041,9m²; 32 nhà kho với diện tích sàn xây dựng 7.885,8m².

Điều đáng nói là, khu đất vàng số 93 phố Đức Giang, phường Đức Giang, quận Long Biên chỉ là một trong số rất nhiều các cơ sở nhà đất của Công ty Cổ phần Hóa chất. Hàng loạt các cơ sở nhà đất khác đều nằm ở các khu đất vàng, đắc địa và có giá trị lợi thế thương mại, giá trị quyền sử dụng đất rất cao như: khu đất số 01 Giáp Nhị, số 2 Ngõ Hàng Bún, Số 135 Nguyễn Văn Cừ, số 42 Đức Giang, thị trấn Đông Anh,... Liệu giá trị quyền sử dụng đất của những cơ sở nhà đất này có được định giá và đưa vào giá trị cổ phần hóa, thoái vốn của Công ty Cổ phần Hóa chất hay không?

Bất chấp quy định của pháp luật về thẩm định giá và quản lý, sử dụng tài sản nhà nước?!

Theo tài liệu Tri thức Xanh thu thập được, việc thoái vốn nhà nước tại Công ty Cổ phần Hóa chất được thực hiện theo Quyết định số 425/QĐ-ĐTKDV ngày 19/8/2014 của Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước, trong đó nêu rõ việc SCIC sẽ bán toàn bộ 665.000 Cổ phần của SCIC tại Công ty Cổ phần Hóa chất với tổng giá trị theo mệnh giá là 6.650.000.000 đồng. Tại thời điểm ký Quyết dịnh số 425, SCIC là Cổ đông nắm giữ tỷ lệ cổ phần lớn nhất tại Công ty Cổ phần Hóa chất với 35%.

Cũng theo Quyết định số 425, SCIC sẽ bán đấu giá công khai 199.500 cổ phần của SCIC với giá khởi điểm 11.000 đồng/01 cổ phần. Bán chỉ định 465.500 cổ phần của SCIC cho nhà đầu tư chiến lược theo giá không thấp hơn giá đấu thành công của 199.500 cổ phần kể trên (việc chia cổ phần đấu giá và xác định nhà đầu tư chiến lược, nhóm tác giả sẽ tiếp tục phân tích cụ thể trong kỳ sau).

Điều đáng nói ở đây là mức giá khởi điểm mà SCIC đưa ra khi chào bán 35% cổ phần tại Công ty Cổ phần Hóa chất – với hàng loạt cơ sở nhà đất ở vị trí đắc địa của Thủ đô – lại chỉ có 11.000 đồng/01 cổ phần. Tạm thời chưa xét đến cơ cấu tổng tài sản và tổng nợ của Công ty Cổ phần Hóa chất, thì mức giá khởi điểm 11.000 đồng/01 cổ phần chỉ cao hơn giá trị mệnh giá cổ phần thời điểm đó (10.000 đồng/01 cổ phần) là 1.000 đồng.

Như vậy, có thể tính toán sơ bộ giá khởi điểm toàn bộ giá trị 35% cổ phần của SCIC tại Công ty Cổ phần Hóa chất chỉ có giá khoảng 7.315.000.000 đồng. Giá trị này chưa bằng một phần nhỏ giá trị quyền sử dụng đất và tài sản trên đất của cơ sở nhà đất tại số 93 phố Đức Giang, phường Đức Giang, quận Long Biên nếu chuyển nhượng thực tế trên thị trường. Tại sao lại có tình trạng tài sản nhà nước “chảy máu” ồ ạt như vậy? Tại sao lại có thể định giá hàng chục nghìn mét vuông quyền sử dụng đất và gần 10.000m² sàn văn phòng, kho xưởng (chỉ tính riêng cơ sở nhà đất số 93 phố Đức Giang) với giá trị “bèo bọt” như vậy?

Rà soát và phân tích cụ thể hơn về nguyên nhân, nhóm tác giả tập trung vào Bản tư vấn xác định giá khởi điểm ngày 05/06/2014 của Công ty Cổ phần chứng khoán Đại Dương. Đây là nguồn gốc, là cơ sở để SCIC ban hành Quyết định phê duyệt phương án và bán 665.000 Cổ phần của SCIC tại Công ty Cổ phần Hóa chất. Vậy, căn cứ nào để SCIC lựa chọn Công ty Cổ phần Chứng khoán Đại Dương làm đơn vị tư vấn xác định giá khởi điểm? Việc SCIC sử dụng Bản tư vấn xác định giá khởi điểm ngày 05/6/2014 của Công ty Cổ phần Chứng khoán Đại Dương có đúng quy định của pháp luật? Có nguy cơ thất thoát tài sản nhà nước hay không?

Theo quy định tại Điều 10 Luật Giá năm 2012, các hành vi bị cấm trong lĩnh vực giá đối với tổ chức, cá nhân có tài sản được thẩm định giá và tổ chức, cá nhân liên quan đến việc sử dụng kết quả thẩm định giá bao gồm: “Chọn tổ chức, cá nhân không đủ điều kiện hành nghề thẩm định giá để ký hợp đồng thẩm định giá”. Điều 38 Luật Giá 2012 cũng quy định “doanh nghiệp thẩm định giá được hoạt động khi Bộ Tài chính cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá theo quy định của pháp luật”.

Vậy, Công ty Cổ phần Chứng khoán Đại Dương có được Bộ Tài chính cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá hay không? Tri thức Xanh sẽ có Văn bản gửi Bộ Tài chính để làm rõ việc Công ty Cổ phần Chứng khoán Đại Dương có nằm trong danh sách doanh nghiệp thẩm định giá đủ điều kiện hoạt động thẩm định giá tài sản năm 2014 theo các thông báo của Bộ Tài chính hay không?(1)

Thực tế cho thấy, mức giá khởi điểm đưa ra là 11.000 đồng/01 cổ phần là chưa phản ánh đầy đủ giá trị thị trường của Công ty Cổ phần Hóa chất tại thời điểm định giá. Các cá nhân là thành viên HĐQT, đại diện vốn nhà nước tại Công ty Cổ phần Hóa chất chỉ căn cứ vào bản tư vấn giá khởi điểm của Công ty Cổ phần Chứng khoán Đại Dương mà không kiểm tra, thẩm định giá trị tài sản và giá trị quyền sử dụng đất của Công ty Cổ phần Hóa chất tại thời điểm thoái vốn là có dấu hiệu thiếu tinh thần trách nhiệm, cố ý làm trái các quy định của Nhà nước về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước theo Điều 6 Luật Quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước 2008, Điều 10 Luật Giá năm 2012. Điều này dẫn đến nguy cơ hiện hữu, thiệt hại hàng trăm tỷ đồng ngân sách Nhà nước.

Về phía thực thi Luật Phòng, chống tham nhũng, quy trình tổ chức đấu giá, lựa chọn nhà đầu tư chiến lược (Công ty TNHH Tân An) vẫn còn rất nhiều bất cập mà nhóm tác giả sẽ tiếp tục làm rõ trong các kỳ tiếp theo. Tuy nhiên, nguy cơ thất thoát tài sản nhà nước trong quá trình quản lý, sử dụng vốn của SCIC là hiện hữu. Động cơ, mục đích trong những quyết định này là gì? Phải chăng đây là những biểu hiện coi thường pháp luật, năng lực nhận thức pháp luật có vấn đề, hay là coi thường pháp luật, ngồi trên pháp luật, nhờn luật? Có hay không những quan hệ không lành mạnh giữa các doanh nghiệp của tư nhân và cơ quan quản lý nhà nước, can thiệp vào quá trình xây dựng, thực thi chính sách để có đặc quyền, đặc lợi, hình thành “lợi ích nhóm”, gây hậu quả xấu về kinh tế - xã hội, làm suy giảm lòng tin của nhân dân” như Nghị quyết số 10/NQ-TW, ngày 3-6-2017, của Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ năm khóa XII đã chỉ ra?

Tiếp nối những nội dung của Chuyên đề: Pháp luật và thực hiện pháp luật về Công khai minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động đầu tư, xây dựng và đất đai ở Việt Nam”, và Chuyên đề: “Vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu chính quyền địa phương trong công tác quản lý trật tự xây dựng, đất đai, môi trường”, nhóm tác giả sẽ tiếp tục làm rõ những dấu hiệu sai phạm và bất cập tại Dự án này, đồng thời kiến nghị cụ thể với cấp có thẩm quyền, làm rõ lộ trình pháp lý để xử lý những sai phạm của chủ đầu tư và cơ quan quản lý, góp phần khẳng định sự nghiêm minh và thống nhất của pháp luật.

Đức Phúc và Nhóm Phóng viên điều tra.