Quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng ở Thủ đô Hà Nội hàng chục năm qua đã và đang thay đổi đáng kể bộ mặt kinh tế - xã hội và môi trường của Thủ đô. Tuy nhiên, bên cạnh những tác động tích cực, thì việc quản lý thực hiện quy hoạch và phát triển hạ tầng xã hội của Thủ đô vẫn còn rất nhiều vấn đề bất cập. Quy hoạch bất hợp lý, điều chỉnh quy hoạch tùy tiền, áp lực dân số, sự quá tải về hạ tầng… đã và đang là thách thức nghiêm trọng đến sự phát triển bền vững của Thủ đô.

Theo thông tin của Sở Giao thông Vận tải Hà Nội năm 2019, các bãi đỗ xe tại Hà Nội mới đáp ứng 8-10% nhu cầu. Tuy nhiên, nhiều khu vực được quy hoạch làm bãi đỗ thì lại chậm triển khai hoặc sử dụng sai mục đích. Dự án xây dựng Bãi đỗ xe, cây xanh tại số 18A Phạm Hùng, phường Mỹ Đình 2, quận Nam Từ Liêm được giao đất xây dựng bãi đỗ xe từ năm 2011 là một điển hình cho những bất cập đó.

Hành trình từ bãi đỗ xe thành khu dân cư!

Theo thông tin mà Tri thức Xanh thu thập được, Dự án Tòa nhà thương mại, dịch vụ đỗ xe và cây xanh tại số 18A đường Phạm Hùng, quận Nam Từ Liêm (hay còn gọi là FLC Green Apartment) do Công ty TNHH Đầu tư tài chính và quản lý tài sản RTS (công ty con có liên quan đến Tập đoàn FLC) làm chủ đầu tư. Ngày 21/9/2011, UBND Thành phố Hà Nội có Quyết định số 4413/QĐ-UBND về việc thu hồi và giao cho Công ty Cổ phần Đầu tư tài chính và địa ốc FLC 4.590m2 đất tại xã Mỹ Đình, huyện Từ Liêm để thực hiện Dự án xây dựng Bãi đỗ xe, cây xanh. Trong đó, UBND thành phố Hà Nội thu hồi 590m² đất tại xã Mỹ Đình, huyện Từ Liêm, do UBND xã quản lý, trong đó có 552m² đất là đất mương nội đồng và 38m² đất do Công ty sản xuất và dịch vụ xuất khẩu Nguyễn Hoàng. Giao cho Công ty cổ phần Đầu tư tài chính và địa ốc FLC 4.590 m² đất tại xã Mỹ Đình, huyện Từ Liêm (bao gồm diện tích 590m² nêu trên và 4.000 m² do UBND huyện Từ Liêm đã có Quyết định thu hồi đất các hộ gia đình theo quy định của pháp luật) để thực hiện dự án xây dựng Bãi đỗ xe, cây xanh theo Dự án đầu tư đã được UBND Thành phố cấp Giấy chứng nhận đầu tư số 01121000381 ngày 29/01/2010 và Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty phê duyệt tại Quyết định số 83/2010/QĐ-HĐQT ngày 02/02/2010.

Quyết định số 4413/QĐ-UBND cũng nêu rõ, sau 12 tháng kể từ khi nhận bàn giao mốc giới đất ngoài thực địa, nếu Công ty không sử dụng hoặc tiến độ sử dụng đất chậm hơn 24 tháng so với tiến độ ghi trọng dự án đầu tư hoặc sử dụng đất không đúng nội dung ghi tại Điều 1 Quyết định thì UBND Thành phố thu hồi đất theo quy định.

Đến ngày 02/12/2015, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội ban hành Quyết định số 6631/QĐ-UBND phê duyệt Quy hoạch phân khu đô thị H2-2, trong đó khu đất thực hiện Dự án FLC Green Apartment thuộc ô quy hoạch có ký hiện K1-5, chức năng công cộng đô thị, bãi đỗ xe. Các chỉ tiêu quy hoạch: mật độ xây dựng tối đa 50%, chiều cao tối đa 40 tầng.

Ngày 17/01/2017, Sở Xây dựng Hà Nội cấp Giấy phép xây dựng số 05/GPXD cho Công ty RTS được phép xây dựng công trình Tòa nhà thương mại dịch vụ đỗ xe và cây xanh (theo hồ sơ thiết kế kỹ thuật đã được Cục quản lý hoạt động xây dựng – Bộ Xây dựng đóng dấu thẩm định kèm theo văn bản số 911/HĐXD-QLTK ngày 05/10/2016). Trong đó, Giấy phép xây dựng được cấp để xây dựng công trình: “Tòa nhà thương mại dịch vụ đỗ xe và cây xanh”.

Ngày 06/11/2017, UBND Thành phố Hà Nội có Quyết định số 161/QĐ-UBND về việc cho phép Công ty RTS chuyển mục đích sử dụng 4.590m² đất tại số 18A đường Phạm Hùng quận Nam Từ Liêm để thực hiện dự án đầu tư xây dựng Tòa nhà thương mại, dịch vụ đỗ xe và cây xanh.

Ngày 14/9/2017, UBND thành phố Hà Nội tiếp tục có Quyết định số 6397/QĐ-UBND điều chỉnh hình thức sử dụng đất nêu tại Điều 1 của Quyết định số 161/QĐ-UBND ngày 06/11/2017, trong đó cho phép điều chỉnh hình thức sử dụng đất sang “Nộp tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê, thời gian thuê đất kể từ ngày 06/01/2017 đến hết thời hạn của Dự án đầu tư”.

Thực tế, Tòa nhà FLC Green Apartment đã “biến tướng” thành một khu dân cư?

Theo Quyết định 161/QĐ-UBND và 6397/QĐ-UBND của UBND Thành phố, Dự án chỉ có chức năng thương mại, dịch vụ đỗ xe và cây xanh. Tuy nhiên, đến nay, Dự án đã “biến tướng” hoàn toàn thành một khu dân cư đông đúc với hàng trăm căn hộ. Các hộ dân đã về sinh sống hàng năm nay, nhưng không có một cơ quan nào có ý kiến về quản lý cư trú tại đây.

Để làm rõ các nội dung về quản lý cư trú, ngày 15/11/2019, Tạp chí Tri thức Xanh đã có Văn bản số 1311/2019/TTX-BPL gửi UBND quận Nam Từ Liêm, đề nghị UBND Quận làm rõ có hay không việc Chủ đầu tư/ Cơ quan quản lý cho phép chuyển đổi chức năng từ đất công cộng đô thị (thương mại, dịch vụ đỗ xe và cây xanh) sang căn hộ lưu trú, căn hộ chung cư để bán cho khách hàng. Tuy nhiên, tại Văn bản phản hồi số 2719/UBND-TNMT ngày 27/12/2019 do Phó Chủ tịch UBND quận Nam Từ Liêm ký, UBND Quận đã cố tình né tránh, không cung cấp thông tin và trả lời nội dung cơ quan báo chí yêu cầu.

Ngày 03/01/2020, phóng viên Tạp chí tiếp tục có phiếu yêu cầu cung cấp thông tin gửi UBND quận, đề nghị UBND Quận, với trách nhiệm quản lý địa bàn, quản lý lĩnh vực (hành chính, hộ khẩu, nhân khẩu, cư trú), UBND Quận có nắm được các nội dung trên hay không? Đã tổ chức kiểm tra, xử lý hay chưa? Hiện nay có dân cư cư trú, sinh hoạt theo chức năng nhà ở hay không? Trách nhiệm của các bên liên quan như thế nào?

Tuy nhiên đến nay, Tri thức Xanh vẫn chưa nhận được bất cứ phản hồi nào của UBND Quận Nam Từ Liêm. Liệu có hay không những uẩn khúc phía sau việc quản lý địa bàn của UBND Quận? Tại sao UBND Quận cố tình né tránh và từ chối cung cấp thông tin?

Theo thông tin trên trang mạng xã hội của một số cư dân FLC Green Apartment 18A Phạm Hùng, hàng loạt người mua căn hộ liên tục thắc mắc về phí nộp hồ sơ tạm trú, tiền điện, tiền nước... Thậm chí, ngày 25/11/2019, Sở Công thương, UBND quận Nam Từ Liêm, Công ty Điện lực Nam Từ Liêm, Công ty TNHH CBRE Việt Nam, đại diện các hộ dân tòa nhà FLC Green Apartment còn tổ chức cuộc họp giải quyết việc thu tiền sử dụng điện cao hơn so với giá bán lẻ điện sinh hoạt của cư dân tòa nhà FLC Green Apartment 18A Phạm Hùng, phường Mỹ Đình 2, quận Nam Từ Liêm??? Vậy, việc quản lý cư trú tại đây đang thực hiện như thế nào?

Tại Báo cáo số 548/BC-BCA-ANKT ngày 22/6/2020 của Bộ Công an gửi Thủ tướng về những bất cập của quy định pháp về loại hình bất động sản căn hộ du lịch, biệt thự du lịch và văn phòng kết hợp lưu trú, Bộ Công an đã kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo UBND các tỉnh, thành tăng cường quản lý nhà nước đối với dự án căn hộ du lịch (condotel), biệt thự du lịch (tourist villa), văn phòng kết hợp lưu trú (officetel) từ khâu quy hoạch dự án, cấp phép sử dụng đất, cấp phép xây dựng, đến quản lý kinh doanh, vận hành, quản lý cư trú, không hợp thức hóa các loại hình này thành nhà ở.

Vậy, Công ty RTS đã thực hiện nghĩa vụ về tiền thuê đất với nhà nước như thế nào sau khi bán hàng trăm “căn hộ” cho khách hàng?

Tiếp tục làm sáng tỏ cơ chế giao đất, cho thuê đất và thu tiền sử dụng đất, ngày 06/04/2020, Tạp chí Tri thức Xanh có Văn bản số 403/2020/TTX-BPL gửi Cục thuế Thành phố Hà Nội đề nghị cung cấp các thông tin liên quan đến việc thực hiện nghĩa vụ thuế của Công ty RTS tại Dự án nêu trên. Tại Công văn số 25461/CT-TTHT ngày 21/4/2020 trả lời Tri thức Xanh, Cục thuế Thành phố Hà Nội khẳng định, “trong quá trình quản lý thuế, cơ quan thuế đã thực hiện thanh tra tại trụ sở Công ty TNHH Đầu tư tài chính và quản lý tai sản RTS, gần nhất là thanh tra thời kỳ 2017 – 2018. Tính đến thời điểm hiện tại, Công ty vẫn còn nợ tiền thuế tại Văn phòng Cục Thuế TP Hà Nội, tiền thuê đất tại Dự án Tòa nhà thương mại, dịch vụ đỗ xe và cây xanh (tại số 18A đường Phạm Hùng, Q. Nam Từ Liêm, TP Hà Nội) và tiền chậm nộp. Cơ quan thuế đã thực hiện biện pháp cưỡng chế hóa đơn. Trường hợp Công ty vẫn không thực hiện nộp tiền vào NSNN, cơ quan thuế sẽ thực hiện các biện pháp cưỡng chế tiếp theo quy định của Luật Quản lý thuế”.

Như vậy, sau một quy trình hơn 10 năm, từ một dự án bãi đỗ xe và cây xanh của FLC, và sau này là Công ty RTS (cũng thuộc FLC) đã biến tướng hoàn toàn thành một khu dân cư đông đúc với hàng trăm gia đình sinh sống. Việc cho phép cư dân cư trú dưới dạng căn hộ trái với quy hoạch phân khu đô thị H2-2 liệu có đảm bảo hạ tầng kỹ thuật, giao thông, hạ tầng xã hội cho cư dân? Việc tăng thêm hàng trăm căn hộ, tương đương hàng trăm gia đình và hàng nghìn người có gây thêm áp lực xã hội cho khu vực xung quanh? Khu vực tam giác Phạm Hùng, Nguyễn Hoàng, Trần Bình, vốn đã bị bủa vây bởi hàng loạt siêu chung cư hàng chục tầng lại tiếp tục phải “cõng” thêm một khu dân cư nữa!!!

Hàng loạt những vấn đề bất cập trong tổ chức thực hiện pháp luật tại dự án FLC Green Apartment 18A Phạm Hùng cho thấy những lỗ hổng nguy hiểm trong quy trình quản lý thực hiện quy hoạch cũng như thực hiện pháp luật về đất đai, xây dựng... Trong khuôn khổ các Chuyên đề: “Pháp luật và thực hiện pháp luật về Công khai minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động đầu tư, xây dựng và đất đai ở Việt Nam”, và Chuyên đề: “Vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu chính quyền địa phương trong công tác quản lý trật tự xây dựng, đất đai, môi trường”, nhóm tác giả sẽ tiếp tục phân tích cụ thể những dấu hiệu sai phạm và bất cập tại Dự án này, đồng thời kiến nghị cụ thể với cấp có thẩm quyền, làm rõ lộ trình pháp lý để xử lý những sai phạm của chủ đầu tư và cơ quan quản lý, góp phần khẳng định sự nghiêm minh của pháp luật.

Đức Phúc và Nhóm phóng viên điều tra

Theo Tạp chí Tri thức Xanh - Số 46 - 21

^(*) Bài viết được thực hiện trong khuôn khổ các chuyên đề: “Pháp luật và thực hiện pháp luật về Công khai minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động đầu tư, xây dựng và đất đai ở Việt Nam” và “Vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu chính quyền địa phương trong công tác quản lý trật tự xây dựng, đất đai, môi trường” (Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội đã chuẩn y thực hiện Chuyên đề tại Công văn số 7643/VP-ĐT ngày 15/8/2019).