Tham dự hội thảo có TS Trần Công Phàn - Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao, TS Nguyễn Văn Thanh - Phó Tổng Thanh tra Chính phủ, PGS.TS Nguyễn Đức Bách - Viện trưởng Viện Khoa học Môi trường và Xã hội cùng các chuyên gia, các nhà khoa học, nhà quản lý đến từ các cơ quan Quốc hội, Chính phủ, Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các viện nghiên cứu, các trường đại học, các tổ chức chính trị, xã hội, các cơ quan báo chí, truyền thông…

Trình bày lời dẫn Hội thảo, nhà báo Nguyễn Trung Thành - Phó Viện trưởng Viện Khoa học Môi trường và Xã hội, Tổng biên tập Tạp chí Tri thức Xanh, Thư ký khoa học đề tài cho biết trách nhiệm giải trình là một trong những yêu cầu bắt buộc phải thực hiện trong các cơ quan hành chính Nhà nước, các đơn vị sự nghiệp công lập và người có thẩm quyền. Trách nhiệm giải trình gắn liền với tính minh bạch trong thực thi nền hành chính công vụ, là công cụ để thực hiện quyền công dân, là nền tảng, cơ sở lý luận và thực tiễn cấp thiết nhằm từng bước xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân theo tinh thần Hiến pháp 2013. Việc khảo cứu và hệ thống hóa các quan điểm về trách nhiệm giải trình cũng như trên cơ sở các lập luận, nhận định của các nhà khoa học, học giả để làm rõ những lý luận chung về trách nhiệm giải trình cũng như thực tiễn việc thực hiện trách nhiệm giải trình ở Việt Nam hiện nay. 

PGS.TS Nguyễn Đức Bách - Viện trưởng Viện Khoa học Môi trường và Xã hội phát biểu tại Hội thảo

Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS Nguyễn Đức Bách - Viện trưởng Viện Khoa học Môi trường và Xã hội cho biết mục tiêu nghiên cứu của Đề tài là khái quát hóa những quan điểm, khái niệm, nhận thức chung về lý luận cũng như pháp luật và thực hiện pháp luật về công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính Nhà nước. Đề tài bao gồm 7 nội dung nghiên cứu: Xây dựng Nhà nước pháp quyền và những vấn đề đặt ra đối với việc thực hiện công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình. Kinh nghiệm quốc tế trong thực hiện công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước.Thực trạng pháp luật và thực tiễn pháp luật về công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính ở Việt Nam hiện nay. Phân tích, đánh giá những yếu tố tác động đến công khai, minh bạch và giải trình của nền hành chính nhà nước trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền. Sự tham gia của các tổ chức xã hội (tổ chức chính trị xã hội và xã hội nghề nghiệp), doanh nghiệp, nhà báo, người dân vào việc thúc đẩy minh bạch và trách nhiệm giải trình trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính ở Việt Nam. Xây dựng bộ chỉ số xác định mức độ công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính nhà nước ở Việt Nam đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Đề xuất hệ giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện việc công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính Nhà nước ở Việt Nam đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Tại hội thảo PGS.TS Nguyễn Tất Viễn - nguyên Ủy viên chuyên trách, Thường trực Ban chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương, nguyên Vụ trưởng Vụ phổ biến Giáo dục pháp luật, Bộ Tư pháp, giảng viên Trường Đại học Quốc tế Sài Gòn đã trình bày tham luận: Pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật về công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình của người đứng đầu trong cơ quan hành chính Nhà nước ở Việt Nam hiện nay. Theo PGS.TS Nguyễn Tất Viễn, các quy định về trách nhiệm giải trình của người đứng đầu cơ quan hành chính Nhà nước tuy đã đi vào cuộc sống, tuy nhiên, do thể chế pháp lý chưa hoàn thiện. Cụ thể là chưa làm thật rõ vị trí pháp lý của người đứng đầu, chưa phân định rõ ràng quyền và trách nhiệm của người đứng đầu với các chủ thể quyền lực khác như người đứng đầu cấp ủy, tổ chức Đảng, với tập thể cơ quan như ủy ban nhân dân, người đứng đầu với cấp phó của mình… Hoặc do việc áp dụng pháp luật khác nhau trong việc xử lý trách nhiệm của người đứng đầu nên chưa thật sự đáp ứng yêu cầu của nền hành chính mạnh mẽ, thông suốt, một nền hành pháp hiện đại với một Chính phủ kiến tạo, liêm chính.

TS Trần Công Phàn - Phó Viện trưởng Viện kiểm sát Nhân dân Tối cao trình bày tham luận

TS Nguyễn Văn Thanh - Phó Tổng Thanh tra Chính phủ trong phần trình bày tham luận: Pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật về công khai minh bạch và trách nhiệm giải trình trong thực hiện kết luận thanh tra Chính phủ Việt Nam hiện nay cho biết trách nhiệm giải trình trong hoạt động thanh tra được thực hiện theo quy định của Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 và Nghị định số 59/2019/NĐ-CP ngày 01/7/2019 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phòng, chống tham nhũng với những nội dung giải trình gồm: Cơ sở pháp lý của việc ban hành quyết định, thực hiện hành vi. Thẩm quyền ban hành quyết định, thực hiện hành vi. Trình tự, thủ tục ban hành quyết định, thực hiện hành vi. Nội dung của quyết định, hành vi. TS Thanh nhấn mạnh: “minh bạch là kẻ thù của tham nhũng. Xã hội sẽ càng nhiễu loạn nếu vấn đề đưa ra không được giải trình, kiểm chứng và công bố. Nhân tố đảm bảo sự minh bạch là sự vào cuộc của các tổ chức xã hội và cơ quan báo chí”.

Nhiều tham luận về trách nhiệm giải trình của các tổ chức Nhà nước ở Việt Nam trong nhiều lĩnh vực được trình bày tại Hội thảo như ông Nguyễn Đức Thuyết - Phó Vụ trưởng Vụ tổng hợp Kiểm toán Nhà nước trình bày về Pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật về công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong thực hiện kết luận kiểm toán nhà nước ở Việt Nam hiện nay; TS Nguyễn Tuấn Khanh - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học Thanh tra đã trình bày vấn đề Pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật về công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình đối với tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức ở Việt Nam hiện nay; TS Nguyễn Hữu Dũng - Nguyên Trợ lý Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội trình bày tham luận Pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật về công khai minh bạch và trách nhiệm giải trình trong lĩnh vực an sinh xã hội ở Việt Nam hiện nay; TS Tạ Quang Thắng - Vụ Quy hoạch - Kiến trúc, Bộ Xây dựng trình bày tham luận Pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật về công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quy hoạch xây dựng tại Việt Nam hiện nay; TS Bùi Đức Hiển - Viện Nhà nước và Pháp luật, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam trình bày tham luận Pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật về công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong lĩnh vực Môi trường ở Viện Nam hiện nay; TS Nguyễn Văn Tuyến - Trường Đại học Luật Hà Nội trình bày tham luận: Pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật về công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong lĩnh vực Đất đai ở Việt Nam hiện nay; TS Tạ Thu Thủy - Viện Chiến lược và Khoa học Thanh tra trình bày tham luận: Pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật về công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong công tác phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam hiện nay...

Ngoài ra, các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý đã trao đổi, thảo luận về cơ sở lý luận cũng như pháp luật và thực hiện pháp luật về giải trình trong tổ chức hành chính ở Việt Nam đồng thời phân tích, đánh giá một số vấn đề trọng yếu  về quan điểm về trách nhiệm giải trình, nội dung, đối tượng và hình thức giải trình.

GS. TS Phan Trung Lý - Chủ nhiệm Đề tài tổng hợp ý kiến các tham luận

Kết luận hội thảo, GS.TS Phan Trung Lý - Chủ nhiệm Đề tài cảm ơn và đánh giá cao tinh thần, trách nhiệm, hiệu quả của các bài tham luận cũng như các trao đổi, thảo luận của các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà quản lý. Hội thảo đã cung cấp cơ sở lý luận và thực trạng thực tiễn có tính khoa học cao, có chất lượng chuyên môn vấn đề trách nhiệm giải trình trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính Nhà nước ở Việt Nam và trong công tác phòng, chống tham nhũng. Sau Hội thảo, Ban Chủ nhiệm Đề tài tiếp tục hoàn thiện nội dung, chuẩn bị cho Hội thảo khoa học lần thứ 3 và đưa ra những kiến nghị, giải pháp hiệu quả trong vấn đề công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong các tổ chức Nhà nước cũng như công tác phòng, chống tham nhũng tại Việt Nam trong thời gian tới.

Hội thảo khoa học: “Trách nhiệm giải trình trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính Nhà nước ở Việt Nam: Những vấn đề lý luận, thực tiễn” đã đạt kết quả cao

Qua các buổi Hội thảo thuộc khuôn khổ Đề tài, các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý có cơ hội, điều kiện để thực hiện quyền của mình trong việc tư vấn, phản biện góp phần hoàn thiện chính sách về Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Tri thức Xanh xin gửi đến độc giả một số hình ảnh trong thảo luận tại Hội thảo:

Xuân Kiên

Theo Tạp chí Tri thức Xanh - Số: 11 - 20