Xứ Dừa Bến Tre

Người ta biết đến Bến Tre bởi những hàng dừa xanh ngan ngát một trời, tán dừa rợp bóng từ ngoài bờ ruộng đến tận góc vườn. So với nhiều tỉnh thành trên cả nước thì Bến Tre cây trái mênh mông không đâu đọ được, nào xoài cát Hòa Lộc, xoài cát Chu, măng cụt, bưởi da xanh, quýt đường, vú sữa, chôm chôm, nhãn... và nhiều hơn nữa không sao kể xiết, bao nhiêu là thức ngon ấy thế mà chúng cũng chẳng thể vượt qua nổi cái vẻ thướt tha của bóng dừa. Dừa đã gắn kết với người con đất Đồng Khởi từ xửa từ xưa, ăn sâu vào máu thịt và tồn tại trong sự hiểu biết của những người khác xứ. Bình Định cũng được xem là đất dừa nức tiếng thế nhưng thức đặc sản mà người Bình Định giới thiệu với người khác xứ lại không phải là dừa mà có thể là bánh tráng, nem chua, bánh hỏi hay rượu Bàu đá, món nào món nấy tách bạch chứ không như xứ dừa, thức đặc sản mà người Bến Tre giới thiệu với bạn bốn phương là dừa, mối liên kết khăng khít với dừa không thể tách rời được nào kẹo dừa, bánh tráng dừa, rượu dừa… vì thế cây dừa mới có giá trị làm sao, không những thế nó đã trở thành cây “lương thực” không thể thiếu của người dân nơi đây. Dừa được chế biến thành hàng trăm món, đôi khi nó chỉ là một thứ gia vị góp vào nhưng cũng làm cho món ăn thêm phần đặc biệt. Ngay cả những phần không thể ăn từ dừa đôi khi cũng trở thành một phần đời sống của người dân bản xứ. Tôi vẫn nhớ như in lần đầu tiên vào Bến Tre dự đám cưới người anh họ, không khỏi ngạc nhiên trong tầm mắt của mình. Quả thật, ai đã một lần đến Bến Tre tận mắt chứng kiến một đám cưới nhà quê nơi đây chắc không sao quên được. Cổng được kết bằng lá dừa, trang trí từ cổng vào nhà đều bằng hoa dừa với lá non của dừa, cùng với những cụm dừa đủng đỉnh mọng nước, trong không gian rộn ràng của ngày cưới có dừa kết thân giúp người với người lại gần nhau hơn, tình cảm chân tình mà đáng trân trọng biết bao. Đó là chưa kể từ bao đời nay ông bà ta cũng dùng lá dừa làm tranh lợp mái nhà và ngày nay có rất nhiều đồ trang trí được làm bằng dừa. Không phải ngẫu nhiên mà người viết nhắc đến những cái gọi là chẳng ăn nhập gì đến hai từ ẩm thực, nhưng đó là một sự liên tưởng bởi xoay quanh cây dừa có lắm món độc, có lắm trò hay. Thú vị hơn nữa dưới những gốc dừa nước nằm mé rạch, mé sông cũng cho bà con vùng sông nước những chú cá bống dừa săn chắc thịt, mùa mưa kho cá bống dừa rắc ít tiêu thì thơm ngon hảo hạng.

Có lẽ cuộc sống đã gắn bó với dừa nên dừa cũng được bà con chế biến thành nhiều món ăn khoái khẩu từ nước dừa, cơm dừa, cốt dừa cho đến cổ hủ dừa không bỏ phần nào. Tương truyền rằng, những năm khó khăn dừa đã trở thành thức ăn độn cho những bữa cơm thiếu thịt thừa rau, lẽ thế mà bà con Đồng Khởi đã chế biến được nhiều món ăn đặc trưng không nơi nào có được. Thế mới có cái món cháo dừa được khen là ngon đáo để của bà con bản xứ, nguyên liệu nào có gì đâu, chỉ có gạo nếp nấu nhừ thêm ít nước cốt dừa kẹo quánh nêm ít muối trắng hạt tiêu thế là đã có bát cháo ngon lành; hay món thịt kho cũng thêm đậm đà hương vị hơn khi cho cơm dừa thái miếng kho cùng; hay cá kho, thịt kho tàu, các loại chè,… cũng không thể thiếu hương thơm cơm dừa hay vị ngọt ngon của nước cốt dừa tạo cho món ăn có vị beo béo đặc trưng. Đó là chưa kể đến những món độc chiêu khác mà chỉ dành cho giới sành thưởng thức mới biết và cảm nhận. Món đuông dừa được liệt vào danh sách đệ nhất ẩm thực phương Nam, có thể gọi sơ là sống ký sinh trên dừa, ai đã có dịp thưởng thức một lần thì khó mà quên được cái vị ngon của nó. Bởi trong nó chất chứa bao nhiêu dưỡng chất được hút từ tinh túy nhất của cổ hủ dừa, vì suy cho cùng chúng cũng từ dừa mà ra. Ngay cổ hủ dừa xào lên cũng ngon tuyệt, thế nhưng những món này cũng hiếm thấy vì ăn nó là xem như mất đi sự sinh tồn của một cây dừa. 

… Và rồi, dừa cứ thế mà nức tiếng gần xa trong sự hiểu biết của người dân khác xứ để rồi làm nên cái thế giới ẩm thực muôn màu, muôn vẻ.

Xuân Bách – Đức Đông
Theo Tạp chí Tri thức Xanh - Số 27 - 20