Vịnh Bái Tử Long nằm ở phía Đông Nam tỉnh Quảng Ninh được biết đến là một trong những nơi tập trung đa dạng sinh học cao với những hệ sinh thái điển hình như hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái rạn san hô, hệ sinh thái tùng áng, hệ sinh thái rừng cây nhiệt đới. Bên cạnh đó còn phải kể đến sự đa dạng về các loài động vật biển với danh sách lên tới 391 loài , trong đó nhiều loài hải sản có giá trị kinh tế cao, được đưa vào loài quý hiếm cần được bảo vệ. Với những giá trị đặc biệt về mặt cảnh quan, địa mạo, đa dạng sinh học, vịnh Bái Tử Long cần được sự quan tâm và bảo vệ xứng đáng.

Tuy nhiên, hiện nay, hoạt động lấn biển ở khu vực giáp ranh vịnh Bái Tử Long đang diễn ra với quy mô lớn, gây ảnh hưởng đến đời sống cũng như sinh kế của người dân ven biển, dẫn đến nhiều thách thức đối với việc quản lý tài nguyên và môi trường. Trong đó, điển hình là Dự án đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu dân cư đô thị Ocean Park tại khu vực hòn Cặp Xe, xã Hạ Long, huyện Vân Đồn do Công ty TNHH Quan Minh làm chủ đầu tư.

Với quy mô 41,86ha, nằm ngay tại trung tâm thị trấn Cái Rồng, cửa ngõ quan trọng của Khu kinh tế Vân Đồn, Dự án Ocean Park Vân Đồn Dự án được hưởng lợi tối đa từ quy hoạch hạ tầng giao thông đồng bộ từ đường bộ – đường hàng không và đường thủy của Khu kinh tế Vân Đồn khi nằm trên trục đường trung tâm 58m, gần trục đường lớn 334 và ngã 3 kết nối trực tiếp sân bay Vân Đồn, cao tốc mới… Từ vị trí này, chỉ mất từ 5 - 10 phút lái xe để di chuyển đến thị trấn Cái Rồng, cảng Cái Rồng, cảng hàng không và khu kinh tế Vân Đồn... Dự án được giới thiệu ra thị trường nhiều loại sản phẩm gồm: đất nền, shophouse, shop villas, biệt thự đơn và song lập, khách sạn... Dự kiến quy mô dân số lên tới gần 4.000 dân.

Dự án được triển khai thực hiện từ năm 2011 khi Ban Quản Lý Các Khu Công Nghiệp Tỉnh Quảng Ninh lựa chọn Công ty TNHH Quan Minh làm chủ đầu tư tại Văn bản số 91/KKT-QLĐT. Ngày 15/9/2014, UBND tỉnh tiếp tục cho phép Công ty TNHH Quan Minh triển khai thực hiện Dự án.

Ngày 23/3/2017, UBND tỉnh ra quyết định thu hồi và giao 307.011,7m² đất cho Công ty TNHH Quan Minh xây dựng Khu dân cư đô thị Ocean Park Vân Đồn; Trong đó có 181.175,7m² đất bãi triều, đất có mặt nước và 125.836m² đất bằng chưa sử dụng do UBND xã Hạ Long, huyện Vân Đồn quản lý. Sau khi rà soát các căn cứ pháp lý của Dự án, đặc biệt là các quy định về sử dụng, khai thác và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường biển, Tri thức Xanh nhận thấy việc chấp hành pháp luật còn tồn tại một số bất cập như sau:

Thứ nhất, Khoản 1, Điều 25 Luật tài nguyên, môi trường biển và hải đảo 2015 quy định về Các hoạt động bị hạn chế trong hành lang bảo vệ bờ biển bao gồm: Khai hoang, lấn biển. Điều 41 Nghị định 40/2016/NĐ-CP khẳng định: Trong hành lang bảo vệ bờ biển, “Việc khai hoang, lấn biển, thăm dò khoáng sản, dầu khí chỉ được thực hiện khi có văn bản chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ”. Vậy, dự án Ocean Park Vân Đồn đã có văn bản chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ về việc cho phép lấn biển hay chưa?

Thứ hai, Điều 18 Nghị định 109/2017/NĐ-CP về bảo vệ và quản lý di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới ở Việt Nam quy định: Việc “xây dựng công trình nằm ngoài khu vực di sản thế giới và vùng đệm của khu vực di sản thế giới có nguy cơ ảnh hưởng đến giá trị nổi bật toàn cầu của di sản thế giới theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa và quy định của pháp luật có liên quan” phải được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thẩm định. Bên cạnh những tác động không nhỏ đến môi trường, việc thực hiện Dự án lấn biển ngay tại khu vực di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Bái Tử Long còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ về bảo tồn và phát huy các giá trị vật chất và phi vật chất. Khi thực hiện Dự án, đã có ý kiến thẩm định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hay chưa?

Thứ ba, Điều 118 Luật đất đai 2013 về các trường hợp đấu giá quyền sử dụng đất bao gồm: Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất theo hình thức đấu giá quyền sử dụng đất trong trường hợp: ... Đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng để chuyển nhượng hoặc cho thuê; Sử dụng quỹ đất để tạo vốn cho đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng.... Việc giao đất, cho thuê đất để chủ đầu tư thực hiện Dự án có được thực hiện theo hình thức đấu giá hay chưa? Nếu không thực hiện theo hình thức đấu giá thì việc giao đất, cho thuê đất cho Công ty TNHH Quan Minh được thực hiện theo cách thức nào?

Thứ tư, bên cạnh pháp luật về đất đai, những Dự án đầu tư có diện tích cả trong và ngoài đường mép nước biển thấp nhất trung bình trong nhiều năm được thực hiện theo quy định pháp luật về giao khu vực biển (Nghị định 51/2014/NĐ-CP quy định việc giao các khu vực biển nhất định cho tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng tài nguyên biển). Vậy, dự án Ocean Park đã có văn bản chấp thuận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về việc giao khu vực biển để thực hiện Dự án hay chưa? Có phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng biển hay không?

Thiết nghĩ, việc quản lý và bảo vệ những khu vực có giá trị về cảnh quan như di sản thiên nhiên thế giới vịnh Bái Tử Long là một việc làm vô cùng quan trọng trong việc xây dựng Vân Đồn trở thành “Đô thị biển đảo xanh, hiện đại, thông minh”. Trong khuôn khổ chuyên đề “Vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu chính quyền địa phương trong công tác quản lý trật tự xây dựng, đất đai, môi trường”, Tri thức Xanh sẽ tiếp tục làm rõ vấn đề này trong các kỳ tiếp theo.

                                                                                             Phúc Nguyên và nhóm PV.

Theo Tri thức Xanh Số 70-21.