Quyết định lịch sử ấy đã khai sinh ra Đội thanh niên xung phong công tác Trung ương đầu tiên tại Núi Hồng, xã Yên Lãng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, gồm 03 Liên phân đội với 225 cán bộ, đội viên do đồng chí Vương Bích Vượng - Ủy viên ban Chấp hành Trung ương Đoàn làm Đội trưởng. Mục đích của Người cũng được chỉ rõ: “Để phát huy sức mạnh dời non lấp bể của tuổi trẻ, xung phong phục vụ cuộc kháng chiến cứu nước đến toàn thắng và làm trường học lớn, đào tạo, rèn luyện đội ngũ cán bộ của Đảng và Nhà nước phục vụ công cuộc kiến quốc, xây dựng Chủ nghĩa xã hội tương lai”. Sau cuộc chiến tranh giải phóng Miền Nam thành công, thống nhất Tổ quốc, Lực lượng thanh niên xung phong chuyển sang thực hiện nhiệm vụ khắc phục hậu quả chiến tranh, xây dựng phát triển kinh tế.  
Những người Thanh niên xung phong năm xưa nay đã là cựu Thanh niên xung phong, dù tuổi đã cao nhưng vẫn không ngừng phấn đầu vượt qua khó khăn, hăng hái sáng tạo trong nhiều lĩnh vực khoa học, văn hóa, giáo dục. Thời gian qua, Hội cựu Thanh niên xung phong đã phát động phong trào làm kinh tế giỏi vì tình nghĩa đồng đội trên cả nước, khai thác mọi tiềm năng, nguồn lực trong đội viên và ngoài xã hội để giúp nhau phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo. Nhiều địa phương cũng thành lập các Tổng đội, nông trường, doanh nghiệp Thanh niên xung phong. Họ tình nguyện lên rừng, xuống biển, ra đảo xa, thực hiện có hiệu quả các dự án phát triển kinh tế - xã hội như: Phủ xanh đất trống đồi trọc, sử dụng mặt nước bãi bồi ven biển nuôi trồng thủy, hải sản; làm các công trình nông, lâm, ngư, nghiệp, thủy lợi, giao thông. Đồng thời, Thanh niên xung phong cũng đảm nhận những dự án dạy nghề, giới thiệu việc làm, vay vốn sản xuất, tham gia xây dựng Đường Hồ Chí Minh và nhiều công trình lớn khác.

Kế thừa và phát huy truyền thống vẻ vang của các thế hệ cha anh. Ngày nay, Thanh niên xung phong luôn là lực lượng xung kích, vừa làm nhiệm vụ phát triển kinh tế vừa tích cực tham gia giải quyết các vấn đề xã hội. Hưởng ứng tinh thần này, Hội cựu Thanh niên xung phong quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội đã phát triển mạnh với hơn 1000 hội viên của 03 thế hệ sinh hoạt ở 14 hội phường trong quận. Với nhiều nỗ lực cùng với sự quan tâm sát sao của Quận ủy - UBND quận, Hội đã gặt hái được rất nhiều thành tựu quan trọng như: Bằng khen của UBND Thành phố Hà Nội, 03 lá cờ thi đua của TW Hội cựu Thanh niên xung phong Việt Nam tặng, bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và đặc biệt là tấm Huân chương Lao động Hạng III của Chủ tịch Nước trao tặng. Phấn khởi và tự hào về những chiến công trong hai cuộc kháng chiến và trong lao động hàn gắn vết thương chiến tranh, tuy đa phần hội viên đã tuổi cao sức yếu song vẫn luôn giữ vững và phát huy truyền thống anh hùng, tích cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước, các hoạt động chính trị xã hội ở địa bàn dân cư, tích cực tham gia hoạt động vì nghĩa tình đồng đội, tham gia xây dựng, củng cố tổ chức Hội phát triển vững mạnh.

Nổi bật có thể kể đến những cựu thanh niên xung phong năng nổ và nhiệt tình trong công tác hội phường Mai Động, quận Hoàng Mai. Cụ thể, tổng số thành viên cựu thanh niên xung phong phường Mai Động có 112 thành viên trong đó có 59 nam và 53 nữ đồng chí, hội viên thời kỳ chống Pháp có 10 đồng chí và thời kỳ chống Mỹ có 50 đồng chí. Các đồng chí Chi hội Trưởng là Ủy viên Ban Chấp hành kiêm nhiệm, các Chi hội duy trì sinh hoạt đều đặn, đầy đủ. Cùng với đó, công tác giải quyết chế độ chính sách theo cho các đồng chí hội viên luôn hành thành. Ban Chấp hành luôn sát sao, dõi theo hội viên hưởng chế độ Bảo hiểm Y tế để không ai bị bỏ sót. Là hội cấp cơ sở, Hội cựu Thanh niên xung phong phường luôn rất coi trọng công tác “Nghĩa tình đồng đội”. Tình đồng chí, nghĩa tình đồng đội đã được xây đắp từ trong thời kỳ gian khổ, những năm tháng hào hùng đánh Pháp, đuổi Mỹ. Giờ đây, theo năm tháng, sức khỏe của các Thanh niên xung phong năm nào không còn như trước, song tình cảm đồng chí đồng đội không hề suy giảm. Các hội viên luôn cùng nhau chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn, những khó khăn trong đời sống thường ngày. 6 tháng vừa qua, Hội đã đến thăm hỏi, động viên các đồng chí có tình trạng sức khỏe yếu, hoàn cảnh khó khăn... Trong thời điểm dịch Covid - 19 bùng phát, Hội nghiêm chỉnh chấp hành Chỉ thị giãn cách xã hội, đồng thời tích cực tham gia tuyên truyền tới các hộ gia đình trong địa bàn thực hiện tốt các biện pháp chống dịch. Không chỉ là hậu phương vững chắc, các nữ hội viên hăng hái hưởng ứng, tổ chức các chuyến thăm hỏi đến các gia đình khó khăn cũng như vận động phái nữ tham gia chống dịch.

Với những đóng góp to lớn cho đất nước trong nhiều năm qua, lực lượng Thanh niên xung phong Việt Nam đã được Đảng và Nhà nước trao tặng các phần thưởng và danh hiệu cao quý. Vào sáng ngày 14/07, tại buổi lễ kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống lực lượng Thanh niên xung phong Việt Nam, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã bày tỏ xúc động được gặp mặt thế hệ cựu Thanh niên xung phong sống ở thời kỳ đất nước loạn lạc, là những chàng trai, cô gái một thời tràn đầy sức sống, không tiếc nuối tuổi xuân đi theo tiếng gọi của Tổ quốc. Tại buổi Lễ, Thủ tướng bày tỏ: “Tôi càng thấy xúc động hơn khi biết trong lực lượng cựu Thanh niên xung phong của nước ta, chúng ta có nhiều bác, nhiều anh chị vẫn ngày đêm tâm huyết, trách nhiệm với công tác nghĩa tình đồng đội, chăm lo xây dựng tổ chức Hội cựu Thanh niên xung phong trở thành ngôi nhà chung cho những đồng đội gặp hoàn cảnh khó khăn, gia đình thương binh liệt sĩ, người nhiễm chất độc da cam, cựu thanh niên xung phong già yếu cô đơn. Các đồng chí thực sự là tấm gương sáng góp phần quan trọng vào việc bồi đắp lý tưởng cách mạng, giáo dục đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ hôm nay”.

Mạc Văn Nhân

Theo Tạp chí Tri thức Xanh - Số: 19 - 20