Kỳ 2:  Đánh giá kết quả thực hiện, những bài học, đề xuất

1. Đánh giá kết quả chung

Chính phủ, các Bộ, ngành và UBND các địa phương, nhất là Ban chỉ đạo 896 các cấp đã chỉ đạo quyết liệt triển khai thực hiện toàn diện các nhiệm vụ của Đề án. Quá trình thực hiện có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ của các cấp, các ngành trên cơ sở chỉ đạo chung thống nhất của Ban chỉ đạo 896/CP. Mặc dù có một số nhiệm vụ triển khai chậm so với kế hoạch, nhưng nhìn tổng thể chung đến nay, 57/57 (100%) nhiệm vụ của Đề án 896 đã hoàn thành, quá trình triển khai thực hiện Đề án đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, để lại dấu ấn nổi bật, nhất là nhiệm vụ xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và nhiệm vụ rà soát, đơn giản hóa các thủ tục hành chính liên quan đến giấy tờ công dân. Kết quả của Đề án 896 đã tạo nền tảng để nâng cao hiệu quả quản lý dân cư theo hướng hiện đại, triển khai các phương án cải cách hành chính, xây dựng phát triển Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số.

Một số vấn đề còn tồn tại:  Việc xây dựng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử chưa đồng bộ, thống nhất với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; bố trí vốn để tổ chức thực hiện một số dự án, nhất là dự án xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư còn chậm so với tiến độ trong Đề án 896; việc khai thác, kết nối giữa Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư với các Cơ sở dữ liệu của các Bộ, ngành chưa có sự chuyển động đồng bộ, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đã sẵn sàng, nhưng nhiều Bộ ngành, UBND địa phương chưa có phương án kết nối, khai thác, sử dụng hiệu quả... Có thể thấy, hiện nay nhiều đơn vị, địa phương chưa chủ động chuẩn bị hạ tầng kỹ thuật để bảo đảm việc sẵn sàng kết nối với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; Việc xây dựng Cơ sở dữ liệu chuyên ngành đang chỉ tập trung vào công tác quản lý nghiệp vụ riêng, có kinh phí đến đâu xây dựng đến đó, thiếu tính đồng bộ, chưa tính toán đến việc kết nối chia sẻ cho các đơn vị khác có nhu cầu...

Bài học kinh nghiệm: Quá trình thực hiện Đề án 896 rút ra một số bài học kinh nghiệm là:

- Phải có quyết tâm chính trị cao và sự chỉ đạo quyết liệt trong tổ chức thực hiện. Đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu có liên quan đến quản lý dân cư là vấn đề khó khăn, phức tạp với khối lượng công việc đặt ra rất lớn và có nhiều khó khăn, thách thức. Do đó, phải có sự thống nhất nhận thức của các cấp, các ngành; đồng thời, phát huy vai trò chỉ đạo thống nhất của Ban chỉ đạo 896 các cấp với những lộ trình, bước đi cụ thể góp phần tạo nên thành công của Đề án.

 - Phải có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa các Bộ, ngành, địa phương trong quá trình thực hiện trên cơ sở tất cả vì nhiệm vụ chung, mục đích cao nhất là nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân, tránh tình trạng “quyền anh, quyền tôi”, cát cứ theo từng lĩnh vực.

- Quyết liệt, sáng tạo trong tổ chức thực hiện các nhiệm vụ của Đề án, những khó khăn, vướng mắc phải được tháo gỡ ngay, không làm ảnh hưởng đến tiến độ chung. Kinh nghiệm về việc “thần tốc” xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và Dự án sản xuất, cấp và quản lý căn cước công dân trong năm 2020 đã cho thấy rõ điều này.

- Quan tâm bố trí đủ nguồn lực, nhất là nguồn lực về cán bộ và kinh phí để tổ chức thực hiện các nội dung liên quan của Đề án. Thực tế triển khai Đề án cho thấy nếu bố trí kinh phí được sớm hơn, thì việc xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư sẽ phát huy tác dụng tích cực, thúc đẩy nhanh hơn các nhiệm vụ của Đề án.

Những nhiệm vụ cần tiếp tục thực hiện: Mặc dù, Đề án 896 đã hoàn thành các mục tiêu, yêu cầu đề ra trong giai đoạn 2013 -2020. Tuy nhiên, những kết quả này mới mang tính chất nền tảng, nhiều nhiệm vụ cần tiếp tục đẩy mạnh thực hiện trong thời gian tới, trọng tâm là 03 nhóm nhiệm vụ sau:

(1) Tổ chức thực hiện quyết liệt và hoàn thành việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư trên các lĩnh vực quản lý Nhà nước (theo 19 Nghị quyết Chính phủ đã ban hành).

(2) Kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư với các cơ sở dữ liệu chuyên ngành; khai thác, sử dụng có hiệu quả Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư phục vụ xây dựng Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số.

(3) Duy trì bảo đảm hoạt động thường xuyên của Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, nhất là việc bổ sung, cập nhật thông tin dân cư, bảo đảm thông tin “đúng, đủ, sạch, sống”.

2. Kiến nghị, đề xuất

Kiến nghị của văn phòng ban chỉ đạo 896

Từ việc tổng kết Đề án tổng thể đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu có liên quan đến quản lý dân cư giai đoạn 2013 - 2020, Văn phòng Ban chỉ đạo 896 kiến nghị Thủ tướng Chính phủ tiếp tục chỉ đạo:

(1) Các Bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các địa phương tiếp tục triển khai thực hiện quyết liệt và hoàn thành việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư trên các lĩnh vực quản lý Nhà nước (theo 19 Nghị quyết Chính phủ đã ban hành). Giao Văn phòng Chính phủ chủ trì, phối hợp các đơn vị liên quan đôn đốc thực hiện.

(2) Đề nghị Ủy ban Quốc gia về Chính phủ điện tử chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư với các cơ sở dữ liệu chuyên ngành; khai thác, sử dụng có hiệu quả Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư phục vụ xây dựng Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số. Trong đó giao:

- Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với các bộ, ngành, địa phương đảm bảo kết nối, tích hợp, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ sở dữ liệu, hệ thống thông tin liên quan đến dân cư với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đảm bảo tuân thủ các các quy định, hướng dẫn kỹ thuật theo quy định. Xây dựng Nghị định về định danh và xác thực điện tử, trình Chính phủ xem xét ban hành để tạo hành lang pháp lý cho vấn đề danh tính số. Phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an để phổ cập danh tính số cho mọi người dân, tạo nền tảng thúc đẩy kinh tế số, xã hội số.

- Bộ Tư pháp khẩn trương hoàn thành việc xây dựng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, đảm bảo thống nhất với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; phối hợp với Bộ Công an tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến việc xác định hộ tịch đối với các trường hợp đặc biệt.

- Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Công an xây dựng phí, lệ phí khai thác Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để bảo đảm hiệu quả tái đầu tư, duy tu bảo dưỡng và khai thác dữ liệu.

- Các Bộ, ngành chủ động bám sát tiến độ xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành phương án đơn giản hoá thủ tục hành chính, giấy tờ công dân thuộc phạm vi, trách nhiệm quản lý của Bộ, ngành mình; khẩn trương nghiên cứu, kết nối, khai thác sử dụng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, triển khai các ứng dụng để tích hợp vào chip điện tử trên thẻ Căn cước công dân, góp phần thực hiện quản lý ngành, lĩnh vực được phân công.

- Tiếp tục nâng cấp, hoàn thiện Cổng Dịch vụ công bảo đảm tốt công tác tra cứu, theo dõi, tổng hợp báo cáo về tiến độ giải quyết hồ sơ thủ tục hành chính theo thời gian thực; đáp ứng yêu cầu kết nối, tích hợp, chia sẻ, lưu trữ dữ liệu; giải pháp xác thực, an toàn thông tin; đồng bộ trạng thái tiến độ giải quyết hồ sơ thủ tục hành chính.

- Tăng cường công tác phối hợp giữa các Bộ, ngành để hoàn thiện phương án đơn giản hoá thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu liên quan đến quản lý dân cư trong thời gian tới.

(3) Giao Bộ Công an tiếp tục đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, duy trì thường xuyên việc bổ sung, cập nhật thông tin dân cư, bảo đảm thông tin “đúng, đủ, sạch, sống”, sẵn sàng kết nối, chia sẻ với các Bộ ngành phục vụ xây dựng Chính phủ điện tử; hoàn thành việc cấp 50 triệu thẻ Căn cước công dân có gắn chip điện tử trước ngày 01/7/2021. Khẩn trương xây dựng, hoàn thiện các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Cư trú năm 2020.

(4) Đề án tổng thể đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu có liên quan đến quản lý dân cư giai đoạn 2013 - 2020 đã hoàn thành mục tiêu đề ra. Đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho phép kết thúc hoạt động của Ban chỉ đạo 896/CP, Văn phòng Ban chỉ đạo 896/CP và Ban chỉ đạo cùng Văn phòng Ban chỉ đạo các cấp.

Đề nghị của Văn phòng Chính Phủ

1. Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Văn phòng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương kết nối, chia sẻ dữ liệu dân cư giữa Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư với Cổng Dịch vụ công quốc gia, Hệ thống thông tin một cửa điện tử cấp bộ, cấp tỉnh phục vụ xác thực, định danh và và cắt giảm, đơn giản hóa hồ sơ, giấy tờ công dân, doanh nghiệp trong giải quyết thủ tục hành chính nhằm hiện thực hóa các phương án đơn giản hóa đã được Chính phủ phê duyệt tại 19 Nghị quyết chuyên đề.

Các bộ, ban, ngành tiếp tục nâng cấp Cổng dịch vụ công, Hệ thống thông tin một cửa điện tử, các cơ sở dữ liệu, hệ thống thông tin chuyên ngành để bảo đảm khả năng kết nối, khai thác thông tin từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

2. Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, Văn phòng Chính phủ thực hiện kết nối, chia sẻ thông tin giữa Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử và Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cổng Dịch vụ công quốc gia để phục vụ giải quyết thủ tục hành chính trên môi trường điện tử, nhất là các thủ tục hành chính liên quan đến quản lý dân cư theo quy định tại Điều 10 Nghị định số 87/2020/NĐ-CP ngày 28 tháng 7 năm 2020 của Chính phủ.

3. Đẩy mạnh thực hiện dịch vụ công trực tuyến, nhất là nâng mức độ dịch vụ từ mức độ 3 lên mức độ 4 đối với các dịch công trực tuyến thuộc các ngành, lĩnh vực trên Cổng Dịch vụ công quốc gia trên cơ sở kết nối, chia sẻ thông tin, dữ liệu từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư theo đúng tiến độ được Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 406/QĐ-TTg ngày 22/3/2021.

4. Văn phòng Chính phủ sẽ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương trong việc kết nối giữa Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư với Cổng Dịch vụ công quốc gia, Hệ thống thông tin báo cáo quốc gia, Trung tâm chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Cổng dịch vụ công, Hệ thống thông tin một cửa điện tử cấp bộ, cấp tỉnh để chia sẻ, khai thác thông tin, dữ liệu dân cư, dữ liệu chuyên ngành phục vụ giải quyết thủ tục hành chính, dịch vụ công và công tác chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ./.

Kiến nghị của Bộ Tư Pháp

1. Về kinh phí để nâng cấp, hoàn thiện CSDLHTĐT

Theo yêu cầu của Luật hộ tịch, Luật căn cước công dân và Nghị định số 87/2020/NĐ-CP, thì việc nâng cấp, hoàn hiện các hạng mục của CSDLHTĐT hiện nay, nhằm kết nối, cung cấp thông tin hộ tịch “đầu vào” và cập nhật thông tin hộ tịch phát sinh cho CSDLQGVDC, là vô cùng cần thiết. 

Đề nghị Thủ tướng Chính phủ quan tâm chỉ đạo Bộ Kế hoạch và đầu tư, Bộ Tài chính bố trí vốn đầu tư công trung hạn cho Bộ Tư pháp để hoàn thiện CSDLHTĐT trong giai đoạn 2021-2025.

Trước mắt, đề nghị Bộ Công an hỗ trợ Bộ Tư pháp để nâng cấp một số hạng mục CSDLHTĐT nhằm kết nối, cung cấp thông tin hộ tịch đầu vào cho CSDLQGVDC theo quy định của Luật hộ tịch, Luật Căn cước công dân.

2. Về phối hợp giữa Bộ Tư pháp và Bộ Công an trong triển khai thi hành Luật hộ tịch, Luật Căn cước công dân và Đề án 896

- Bộ Công an và Bộ Tư pháp cần tăng cường hơn nữa sự phối hợp trong việc hoàn thiện thể chế và tổ chức thi hành pháp luật trong lĩnh vực hộ tịch và quản lý dân cư.

- Bộ Công an sớm thực hiện kết nối CSDLQGVDC với các CSDL chuyên ngành để giúp các Bộ, ngành triển khai thực hiện các phương án đơn giản hóa TTHC, giấy tờ công dân theo các Nghị quyết của Chính phủ.

- Xây dựng CSDLQGVDC và xây dựng CSLHTĐT đều là những nhiệm vụ quan trọng của Đề án 896. Do đó, song song với việc hoàn thiện 2 cơ sở quan trọng này, đề nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công an và Bộ Tư pháp khẩn trương nghiên cứu, đề xuất các phương án để báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép tiếp tục triển khai Đề án đơn giản hóa TTHC, giấy tờ công dân và quản lý dân cư trên môi trường điện tử trong giai đoạn 2021-2030./.

Đức Phúc/Tri thức Xanh số 79-21