Cấp xã “bó tay” nhiều năm không quản nổi dự án?

Sau nhiều ngày thực địa tại khu đất ven đường Quốc lộ 21B mới… có gắn biển bằng tiếng nước ngoài là: “JapanGroup - Hà Nam; JICA Paint-Led-Solar-Lighing”, nhóm phóng viên chúng tôi đặt câu hỏi: Liệu có yếu tố nước ngoài đang hoạt động ở đây hay không? Tìm đến cơ quan quản lý cấp xã, chúng tôi được bà Lượng - Chủ tịch UBND xã Liêm Tiết cho biết: “Khu đất này vào năm 2012 được cấp cho Dự án Trung tâm dịch vụ thương mại Đồng Minh Hưng theo Thông báo thu hồi đất, giải phóng mặt bằng số 71/TB-UBND ngày 29/6/2012 của UBND huyện Thanh Liêm (thời điểm này xã Liêm Tiết thuộc huyện Thanh Liêm; thời điểm hiện tại thì xã thuộc UBND thành phố Phủ Lý). Dự án này do Công ty cổ phần Đồng Minh Hưng làm Chủ đầu tư”. Đồng chí cán bộ địa chính xã cũng cho biết: “Diện tích đất trước khi được thu hồi làm dự án là đất trồng lúa thuộc 02 thôn Lương Tràng và thôn Chiền; Tổng diện tích thu hồi là: 8.691 m2; Tổng kinh phí bồi thường, hỗ trợ đất, tài sản gắn liền với đất của các hộ gia đình, cá nhân ảnh hưởng bởi dự án là: 1.198.068.500 đồng (Một tỷ, một trăm chín mươi tám triệu, không trăm sáu tám nghìn, năm trăm đồng), phần kinh phí này do Chủ đầu tư chi trả”. Tuy nhiên, kể từ khi hoàn tất thủ tục về bồi thường, giải phóng mặt bằng, cũng là lúc UBND xã Liêm Tiết mất đi sự tương tác với dự án này, hay nói một cách khác là UBND xã Liêm Tiết không thể quản lý hoạt động của dự án cũng như doanh nghiệp trên địa bàn của mình. Ông Sơn - Phó Chủ tịch UBND xã chia sẻ với phóng viên: “Trước đây, tôi là Trưởng Công an xã Liêm Tiết, chức năng của Công an xã thời điểm bấy giờ là chỉ có thể kiểm soát lưu trú và phòng chống cháy nổ. Tôi cũng đã nhiều lần tiếp cận khu đất dự án này, vì muốn kiểm soát xem có lao động nào lưu trú qua đêm ở đây không, hay công tác phòng chống cháy nổ có không? An toàn không? Nhưng chưa một lần nào tôi đến mà gặp được đại diện doanh nghiệp cả cho nên tôi cũng không thể kiểm soát được. Từ khi được điều chuyển về công tác lãnh đạo ở UBND xã, tôi càng không thể tiếp xúc hay tương tác được với doanh nghiệp; chỉ thỉnh thoảng nếu có yêu cầu từ cấp quản lý phía trên, thì xã chúng tôi mới có mặt, nhưng những lần như thế thì cũng không gặp được giám đốc doanh nghiệp mà chỉ gặp được người giới thiệu là thừa lệnh giám đốc, họ chỉ có trách nhiệm tiếp thu ý kiến của Đoàn kiểm tra chứ không có quyền giải quyết gì cả”. Trao đổi với UBND thành phố Phủ Lý cũng không khả quan hơn khi một cán bộ Văn phòng chia sẻ rằng: “Xã Liêm Tiết trước đây thuộc huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam. Đến năm 2013 thì trực thuộc UBND thành phố Phủ Lý. Tuy nhiên các thông tin, giấy tờ liên quan đến khu đất dự án Đồng Minh Hưng hay thông tin về hoạt động của Công ty TNHH Jica Nhật Bản thì UBND thành phố không nắm được”. Sau chia sẻ này, chúng tôi đặt ra câu hỏi: “Nếu đến bây giờ mà UBND thành phố vẫn không nắm được tình hình hoạt động của dự án trên địa bàn mình quản lý. Vậy nếu lỡ xảy ra vấn đề gì tại đây thì ai sẽ chịu trách nhiệm? Hoặc giả nếu ở đây đang có những hoạt động phi pháp thì sao?”, thì câu trả lời chúng tôi nhận được từ bộ phận Văn phòng UBND thành phố Phủ Lý là: “Chúng tôi cũng không có thẩm quyền để kiểm tra, mọi kiểm soát thuộc các Sở, ngành thuộc UBND tỉnh Hà Nam. Nếu có vấn đề gì thì họ sẽ yêu cầu chúng tôi phối hợp. Trước những thắc mắc của phóng viên, chúng tôi chỉ có thể trả lời là chúng tôi không có nắm giữ giấy tờ gì và cũng không quản lý khu dự án này”. Điều này hoàn toàn không phù hợp với các quy định về chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của UBND thành phố Phủ Lý được thể hiện trên cổng thông tin điện tử http//hanam.gov.vn, bởi theo những nội dung được niêm yết trên đó thì một trong những nhiệm vụ của UBND thành phố được quy định như sau: “Quản lý nhà nước ở địa phương trong các lĩnh vực nông, lâm, nghiệp, ngư, công nghiệp, thương mại - dịch vụ, văn hóa, giáo dục, y tế, khoa học, công nghệ và môi trường….; quản lý nhà nước về đất đai và các nguồn tài nguyên thiên nhiên khác…”. Như vậy, UBND thành phố Phủ Lý có trách nhiệm quản lý khu đất dự án xây dựng trung tâm thương mại Đồng Minh Hưng hay không?

Trên thực tế, từ năm 2012 cho đến nay là năm 2021, việc chiếm giữ khu đất dự án này của doanh nghiệp vẫn tồn tại nhưng mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án đã có nhiều dấu hiệu thay đổi mà UBND xã Liêm Tiết chỉ biết rằng: “Giờ Đồng Minh Hưng nó bán cho ai rồi ý, chúng tôi không nắm được”. Hiện trạng khu đất giờ đây được bao bọc bởi tường rào bê tông, cổng sắt với bảo vệ trông giữ ngày và đêm quả thật rất khó có thể tiếp cận bên trong. Vào ban ngày, khu nhà để xe thường kín đặc bởi rất nhiều xe máy và ô tô đậu bên trong, toàn khu được treo nhiều biển bảng khác nhau như: Liên doanh Công ty Việt Vĩnh Tuyền - Japan Group chuyên sản xuất các loại túi xách, vali kéo; Jica Paint; Jica Lighting… nhưng tuyệt nhiên không thấy một biển bảng nào công khai thông tin về dự án? Trên đất mọc lên 2 dãy nhà trong đó 01 dãy nhà mặt tiền gồm 03 tầng được xây dựng kiên cố bởi bê tông và kính; dãy nhà phía sau được xây dựng như một khu nhà xưởng sản xuất. Đại diện UBND xã Liêm Tiết cho biết: “phía sau của khu đất này tiếp giáp với đồng ruộng của bà con nông dân”, cũng chính vì thế mà ít ai biết được khu vực này hoạt động thế nào? Có bao nhiêu doanh nghiệp đang hoạt động tại đây và có đảm bảo an toàn môi trường hay không?

Mặt khác, chúng tôi muốn đề cập đến việc sử dụng đất để thực hiện dự án nêu trên. Trước tiên, điều kiện để dự án được xác định là dự án đầu tư có sử dụng đất phải đáp ứng được đầy đủ các điều kiện quy định tại Điều 11 Nghị định 25/2020/NĐ-CP, cụ thể bao gồm: “Dự án thuộc danh mục dự án cần thu hồi đất được duyệt theo quy định của pháp luật về đất đai hoặc thuộc khu đất do Nhà nước đang quản lý, sử dụng; chương trình phát triển đô thị (nếu có) theo quy định của pháp luật về phát triển đô thị; Phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, kế hoạch phát triển ngành, lĩnh vực; quy hoạch xây dựng có tỷ lệ 1/2000 hoặc 1/500 (nếu có) hoặc quy hoạch phân khu đô thị có tỷ lệ 1/2000 hoặc 1/5000 theo quy định của pháp luật; Không đủ điều kiện để tổ chức thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai”; Điều 118, Luật Đất đai năm 2013 quy định những trường hợp đấu giá quyền sử dụng đất và những trường hợp không đấu giá quyền sử dụng đất mà theo đó, việc đấu giá quyền sử dụng đất khi Nhà nước giao đất, cho thuê đất phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt (theo Điều 119, Luật Đất đai năm 2013).

Như vậy, nếu liên hệ với khu đất Dự án xây dựng trung tâm thương mại Đồng Minh Hưng, câu hỏi được đặt ra là: Dự án đầu tư có sử dụng đất này có đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo luật định nêu trên hay không? Đất sử dụng cho dự án thuộc loại phải đấu giá quyền sử dụng hay không? Việc xây dựng trung tâm thương mại Đồng Minh Hưng giữa bốn bề ruộng lúa có phù hợp với kế hoạch sử dụng đất của huyện Thanh Liêm (thời điểm năm 2012) và UBND thành phố Phủ Lý ở thời điểm hiện tại hay không? Tạp chí Tri thức Xanh sẽ tiếp tục phối hợp cùng các cấp có thẩm quyền để làm rõ và thông tin khách quan tới bạn đọc trong những số ra tiếp theo.

Nguyễn Hân - Hiền Anh

Theo Tạp chí Tri thức Xanh - Số 52 - 21