TẠP CHÍ TRI THỨC XANH - CƠ QUAN LÝ LUẬN CỦA VIỆN KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG VÀ XÃ HỘI

E-mail:info@ttxonline.vn -  Hotline: 0948565689
thứ sáu, 29/03/2024

Đồng bằng sông Cửu Long sau 3 năm thực hiện Nghị quyết 120/NQ-CP

17:25 11/03/2021
Logo header Phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) thích ứng với Biến đổi khí hậu (BĐKH) luôn được Đảng, Quốc hội, Chính phủ hết sức quan tâm đầu tư cùng với hỗ trợ của cộng đồng quốc tế. Ngay sau khi Hội nghị về phát triển bền vững ĐBSCL năm 2017 được tổ chức thành công, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo sâu sát, ban hành Nghị quyết số 120/NQ-CP và Chương trình hành động tổng thể thực hiện Nghị quyết giúp ĐBSCL đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội.

Đồng bằng sông Cửu Long là vùng đất rộng lớn, chiếm 12% diện tích, 19% dân số cả nước, mạng lưới sông, kênh, rạch dày đặc. Có lợi thế về phát triển nông nghiệp, công nghiệp thực phẩm, du lịch, năng lượng tái tạo. Đồng thời là trung tâm sản xuất nông nghiệp lớn nhất của Việt Nam, đóng góp 50% sản lượng lúa, 95% lượng gạo xuất khẩu và 60% sản lượng cá xuất khẩu. Hơn nữa, ĐBSCL có vị trí thuận tiện trong giao thương với các nước ASEAN và tiểu vùng sông Mê Công. Trong các năm trước, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách, triển khai nhiều giải pháp để phát huy tiềm năng, lợi thế tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội. Tiêu biểu có thể kể đến như Chương trình phát triển Đồng Tháp Mười 1985 - 1995, Chương trình phát triển Tứ giác Long Xuyên và Tây sông Hậu, Chương trình phát triển bán đảo Cà Mau 1990 - 2000, các Chương trình, dự án ngọt hóa ở vùng ven biển Gò Công, Nam Măng Thít, Quản Lộ - Phụng Hiệp, Bắc Bến Tre… và nhất là Kế hoạch 5 năm 1996 - 2000 phát triển thủy lợi, giao thông và xây dựng nông thôn vùng ĐBSCL theo Quyết định 99/TTg ngày 09/02/1996… Các chương trình, giải pháp được triển khai đã giúp vùng ĐBSCL từng bước hình thành hệ thống hạ tầng tương đối đồng bộ, góp phần phát triển sản xuất nông nghiệp, bảo đảm an ninh lương thực, nâng cao đời sống, sinh kế của người dân trong vùng.

Các lĩnh vực kinh tế vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã có những chuyển dịch tích cực.

Nhưng trước tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng diễn ra nhanh hơn dự báo, trong bối cảnh hội nhập quốc tế, toàn cầu hóa, ĐBSCL đang đối mặt với nhiều thách thức do đây là vùng đất mới hình thành, mẫn cảm với thay đổi của tự nhiên. Biến đổi khí hậu và nước biển dâng diễn ra nhanh hơn dự báo đã gây ra nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan làm ảnh hưởng tới sinh kế và đời sống của nhân dân. Cùng với đó việc khai thác tài nguyên nước trên thượng nguồn châu thổ, đặc biệt là việc xây dựng đập thủy điện đã làm thay đổi dòng chảy, giảm lượng phù sa, suy giảm nguồn lợi thủy sản, xâm nhập mặn sâu vào nội vùng, tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội của vùng. Mặt trái từ các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội với cường động cao ở nội vùng đã bộc lộ ngày càng gay gắt, gây ra nhiều hệ lụy xấu. Trong khi đó, công tác quản lý nhà nước ở một số lĩnh vực, phân cấp giữa địa phương và trung ương còn chồng chéo, thiếu sự phối hợp chặt chẽ. Các cơ chế điều phối phát triển vùng ĐBSCL cũng chưa phát huy được tác dụng. Trước tình hình trên, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã giao Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) chủ trì, phối hợp với Văn phòng Chính phủ, UBND TP.Cần Thơ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) và các bộ, ngành liên quan tham mưu Chính phủ tổ chức Hội nghị phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu vào tháng 9 năm 2017 nhằm lắng nghe ý kiến đóng góp từ các chuyên gia, nhà khoa học, người dân, các cơ quan quản lý và đối tác phát triển, làm cơ sở tổng hợp xây dựng chính sách mới chuyển đổi mô hình phát triển ĐBSCL thích ứng biến đổi khí hậu để trình Chính phủ xem xét, thông qua.

Việc chuẩn bị cho Hội nghị này đã được Người đứng đầu Chính phủ dành sự quan tâm đặc biệt từ rất lâu trước đó. Ngay từ tháng 7/2017, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã có chuyến thăm Hà Lan và một trong những mục tiêu lớn của chuyến thăm này là tìm hiểu kinh nghiệm và thúc đẩy hợp tác với Hà Lan trong biến đổi khí hậu. Điểm “đặc biệt nổi bật” trong chuyến thăm, theo Bộ Ngoại giao là việc Thủ tướng đã đi thị sát, bằng trực thăng tuyến đê biển và các công trình trị thủy nổi tiếng thế giới của Hà Lan cũng như việc quy hoạch đồng bằng của Hà Lan trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Ngay sau chuyến thăm, Thủ tướng đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương liên quan tổ chức Hội nghị Chuyển đổi mô hình phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu. Từ ngày 26 đến 27/9/2017, Hội nghị về phát triển bền vững ĐBSCL đã diễn ra trọng thể tại TP.Cần Thơ. Hội nghị là nơi hiệu triệu các ý tưởng lớn giúp Chính phủ Việt Nam và các địa phương ĐBSCL xác định các nhóm giải pháp chiến lược về chuyển đổi có quy mô lớn nhằm phát triển bền vững ĐBSCL với tầm nhìn đến 2100, chủ động trước những xu thế, diễn biến, biến đổi không thể đảo ngược về điều kiện tự nhiên. Tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc khẳng định quan điểm nhất quán của Chính phủ về phát triển ĐBSCL là tôn trọng quy luật tự nhiên, chọn mô hình thích ứng theo tự nhiên, thuận thiên là chính, tránh can thiệp thô bạo vào tự nhiên, phát triển bền vững theo phương châm sống chung với lũ, sống chung với mặn, với khô hạn, thiếu nước, phù hợp với điều kiện thực tế.  Các ý kiến của các chuyên gia, các nhà khoa học, của các tập đoàn doanh nghiệp và của cả những người dân tâm huyết với ĐBSCL đều được trân trọng, rà soát hết sức kỹ lưỡng, tổng hợp đầy đủ vào dự thảo Nghị quyết. Thành công lớn của Hội nghị là cơ sở để Chính phủ ban hành Nghị quyết số 120/NQ-CP vào ngày 17/11/2017 về phát triển bền vững ĐBSCL. Nghị quyết số 120/NQ-CP của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu được ban hành đã tạo xung lực mạnh mẽ cho phát triển ĐBSCL.

Sau 2 năm thực hiện vào ngày 18/6/2019, tại TP. HCM đã diễn ra Hội nghị “Đánh giá kết quả hai năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 120/NQ-CP của Chính phủ về phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu”. Nhờ việc thực hiện chính sách một cách hiệu quả, vùng ĐBSCL đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội thể hiện ở tăng trưởng GDP 7,8% ấn tượng, cao nhất trong 4 năm trở lại đây. Cùng với đó kim ngạch xuất khẩu lần đầu tiên đạt 15,7 tỷ USD, diện mạo nông thôn được khởi sắc, có nhiều đổi mới.

Các ngành, lĩnh vực kinh tế trong vùng đã có những chuyển dịch tích cực: Sản xuất nông nghiệp tăng thủy sản, trái cây, giảm lúa; hình thành các vùng sản xuất tập trung quy mô lớn, chuyên canh nông sản chủ lực (tôm, cá tra, lúa gạo, trái cây) gắn với công nghệ chế biến, tiêu thụ theo chuỗi giá trị nông sản. Công nghiệp đi vào tập trung phát triển công nghiệp xanh, ít phát thải; khai thác tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo, trước hết là năng lượng gió và năng lượng mặt trời… Trong lĩnh vực giao thông, Chính phủ đã quan tâm đầu tư để hoàn thành kết nối thông tuyến vào năm 2020… Nhiều công trình, dự án thủy lợi, các dự án hạ tầng thủy sản, cảng cá, khu neo đậu đã được triển khai thực hiện phục vụ phát triển ĐBSCL… Qua đó, tăng cường ngăn mặn, kiểm soát triều cường, sóng cao. Nhiều địa phương đã chủ động triển khai một số mô hình kinh tế phù hợp với tự nhiên, ứng dụng công nghệ cao, thích ứng với BĐKH như mô hình nuôi tôm bền vững; chọn tạo, phát triển các giống cây trồng, vật nuôi và giống thủy sản có tiềm năng, lợi thế của vùng; nâng cao chất lượng giống, đầu tư hạ tầng như nâng cấp đê biển kết hợp xây dựng hệ thống ngăn mặn; xây dựng bổ sung các cụm, tuyến dân cư, đắp bờ bao khu dân cư có sẵn vùng ngập lũ để đảm bảo người dân được sống an toàn ổn định; triển khai xây dựng một hệ thống cấp nước đủ công suất, đảm bảo chất lượng, đáp ứng nhu cầu nước sinh hoạt và sản xuất cho các tỉnh thành phía Tây Nam sông Hậu đến năm 2025 và 2030, đảm bảo an ninh về cấp nước, an sinh xã hội và bảo vệ môi trường; tăng cường quản lý chất thải rắn và đầu tư xây dựng cơ sở xử lý chất thải rắn, đầu tư các hệ thống thu gom, xử lý nước thải… An sinh xã hội được quan tâm, việc làm được cải thiện, sinh kế của người dân từng bước được chuyển đổi theo hướng bền vững. Công tác bảo tồn, tôn tạo và phát triển bản sắc văn hóa; các công trình văn hóa, di tích lịch sử cách mạng được chú trọng, giữ gìn bên cạnh việc phát huy các di sản thiên nhiên văn hóa. Tiếp nối thành công của những năm trước đó, cuối tuần này, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc sẽ chủ trì Hội nghị sơ kết 3 năm thực hiện Nghị quyết số 120/NQ-CP về phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu. Nhìn lại hơn 3 năm triển khai, Hội nghị sắp tới sẽ là lần thứ 3 thảo luận đánh giá những việc đã làm được, những kết quả nổi bật, những hạn chế, khó khăn, bài học kinh nghiệm và đề xuất giải pháp thúc đẩy triển khai thực hiện Nghị quyết số 120/NQ-CP.

Việc ban hành Nghị quyết 120 đã đánh dấu bước đột phá lớn trong tư duy, định hình chiến lược phát triển bền vững của ĐBSCL theo hướng tổng thể, tích hợp phát triển kinh tế - xã hội trong toàn vùng với tầm nhìn dài hạn, tăng cường kết nối, phát triển giữa các địa phương trong vùng, đảm bảo tính liên vùng, liên ngành có trọng tâm, trọng điểm thông qua cơ chế điều phối của Chính phủ.

Nhật Thăng

Theo Tạp chí Tri thức Xanh - Số 52 - 21

Bình luận: 0