Phối cảnh mô phỏng đường bao biển Hạ Long - Cẩm Phả

Ngày 28/10/2019 UBND thành phố Hạ Long ban hành Thông báo số 667/TB-UBND về việc thông báo thu hồi đất bổ sung thực hiện Dự án.

Ban hành quyết định thu hồi đất khi chưa bố trí tái định cư cho các hộ gia đình bị thu hồi đất?

Ngày 10/08/2020 UBND thành phố Hạ Long ra Quyết định số 7892/QĐ-UBND về việc thu hồi đất của 16 hộ gia đình, cá nhân tại phường Hà Tu để giải phóng mặt bằng thực hiện Dự án nêu trên, đồng thời phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho 16 hộ dân tại phường Hà Tu, thành phố Hạ Long. Tuy nhiên trong phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư chưa đề cập đến nội dung bố trí tái định cư cho các hộ gia đình đủ điều kiện được hỗ trợ tái định cư. Trong khi đó, theo Điều 85 Luật Đất đai năm 2013 Quy định: “Việc thu hồi đất ở chỉ được thực hiện sau khi hoàn thành xây dựng nhà ở hoặc cơ sở hạ tầng của khu tái định cư”. Theo phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư được phê duyệt, các hộ gia đình bị thu hồi đất ở, phải di chuyển chỗ ở, không còn chỗ ở nào khác tại địa phương,… đủ điều kiện hỗ trợ tái định cư; nhưng lại không chỉ rõ việc bố trí tái định cư thực hiện như thế nào. Hơn nữa, Điều 86 Luật Đất đai năm 2013 quy định Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng phải thông báo cho người có đất ở thu hồi thuộc đối tượng phải di chuyển chỗ ở về dự kiến phương án bố trí tái định cư và niêm yết công khai ít nhất là 15 ngày tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã, địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư nơi có đất thu hồi và tại nơi tái định cư trước khi cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt phương án bố trí tái định cư. Nội dung thông báo gồm địa điểm, quy mô quỹ đất, quỹ nhà tái định cư, thiết kế, diện tích từng lô đất, căn hộ, giá đất, giá nhà tái định cư; dự kiến bố trí tái định cư cho người có đất thu hồi. Hiện nay các hộ gia đình chưa biết mình có được cấp đất tái định cư không? nếu được cấp thì khu tái định cư tại đâu? Thời gian di chuyển đến khu tái định cư là khi nào? Và sau khi thu hồi đất của các hộ gia đình họ sẽ ở đâu? Như vậy, việc chính quyền địa phương ban hành quyết định thu hồi đất trước khi bố trí tái định cư là hoàn toàn trái với quy định của pháp luật về đất đai. 

Chưa bố trí tái định cư mà đã tiến hành thu hồi đất, trách nhiệm thuộc về ai?

Cũng tại Điều 85 Luật đất đai năm 2013 Quy định: “Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Ủy ban nhân dân cấp huyện có trách nhiệm tổ chức lập và thực hiện dự án tái định cư trước khi thu hồi đất”. Theo đó, trước khi tiến hành thu hồi đất UBND Thành phố Hạ Long phải lập, thực hiện Dự án tái định cư, sau đó giao cho các đơn vị có thẩm quyền tổ chức triển khai, thông báo đến các hộ dân đủ điều kiện được bố trí tái định cư về việc tái định cư. UBND thành phố Hạ Long là cơ quan có thẩm quyền lập và thực hiện Dự án tái định cư. Vậy đến nay UBND thành phố Hạ Long đã lập Dự án tái định cư để bố trí tái định cư cho các hộ dân phải di dời để thực hiện Dự án Đường bao biển nối thành phố Hạ Long với thành phố Cẩm Phả chưa? Dự án tái định cư được lập tại địa điểm nào? Khi nào hoàn thành? Và tại sao không cấp đất tái định cư cho các hộ có đất bị thu hồi trước khi thu hồi đất? Nhiều câu hỏi đặt ra và còn bỏ ngỏ “lời giải thích” từ phía cơ quan có thẩm quyền. UBND thành phố Hạ Long đang làm ngược lại với trình tự pháp luật quy định khiến các hộ dân có đất bị thu hồi không biết sẽ ở đâu nếu UBND thành phố vẫn quyết tâm chỉ đạo tổ chức bồi thường, giải phóng mặt bằng thu hồi đất để thực hiện Dự án cho kịp “tiến độ”. 

Xét dưới góc độ quyền con người, quyền công dân, Điều 22 Hiến pháp năm 2013 đã quy định:“Công dân có quyền có nơi ở hợp pháp”, nhưng khi nơi ở duy nhất bị cơ quan Nhà nước thu hồi đất, không bố trí tái định cư thì quyền có nơi ở hợp pháp của người dân liệu có được bảo vệ? Việc đảm bảo “tiến độ” Dự án là lý do chính đáng, nhưng liệu có thể vì vậy mà đẩy người dân ra ngã ba đường? Trách nhiệm này thuộc về ai?

Trong quá trình thực hiện chuyên đề “Công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình của các cơ quan hành chính ở địa phương trong quản lý hoạt động đầu tư, đất đai, xây dựng” trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, nhóm tác giả sẽ tiếp tục phân tích những bất cập của quá trình thực hiện thu hồi đất tại dự án Đường bao biển nối thành phố Hạ Long với thành phố Cẩm Phả trong những kỳ tiếp theo. 

Nguyễn Thảo

Theo Tạp chí Tri thức Xanh - Số 26 - 20