Căn cứ Điều 82 Nghị định 43/2014/NĐ-CP (khoản 1 Điều này được sửa đổi, bổ xung bởi khoản 54 Điều 2 Nghị định 01/2017/NĐ-CP), mặc dù hợp đồng chuyển nhượng không công chứng hoặc chứng thực nhưng hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất do nhận chuyển nhượng trước ngày 01/7/2014 mà chưa sang tên thì được được cấp Giấy chứng nhận mới nếu đủ điều kiện (không phải thực hiện thủ tục đăng ký sang tên). Khi xảy ra tranh chấp đối với trường hợp chuyển nhượng quyền sử dụng đất bằng “giấy viết tay” từ trước ngày 01/7/2014 thì xử lý theo cách sau: Nếu là xác định đó là tranh chấp đất đai (tranh chấp trong việc xác định ai là người có quyền sử dụng đất) thì phải hòa giải tại UBND xã, phường, thị trấn nơi có đất trước khi khởi kiện tại Tòa án nhân dân hoặc đề nghị UBND cấp huyện, cấp tỉnh giải quyết.

Một ví dụ điển hình cho việc mua bán đất (chuyển nhượng quyền sử dụng đất) bằng hình thức viết tay, mà không có công chứng. Ban đầu khi giao dịch mua bán, có xác nhận của UBND phường hẳn hoi. Nhưng sau đó người mua chưa sử dụng, và lô đất đó có giá trị thấp thì không nảy sinh vấn đề gì. Nhưng đến khi lô đất đó nằm trong quy hoạch một dự án, có thông tin sẽ bị thu hồi đất phục vụ dự án thì người bán nảy lòng tham dẫn đến hậu quả tranh chấp. Từ đó nảy sinh vấn đề cho các cơ quan quản lý Nhà nước như xác minh nguồn gốc đất và xác minh quyền sử dụng đất hợp pháp của thửa đất đó. Đó là trường hợp của gia đình ông Nguyễn Duy Tới, hộ khẩu thường trú tại Bãi Tiên, Đường Đệ phường Vĩnh Hòa, thành phố Nha Trang. Khi phóng viên tìm hiểu, ông Tới cho biết:  “Câu chuyện bắt đầu xảy ra vào năm 2001, khi đó vợ chồng tôi có mua của bà Hoắc Ngọc Ánh cư ngụ tại địa chỉ: Tổ Bãi Tiên, phường Vĩnh Hải (nay thuộc phương Vĩnh Hòa) thành phố Nha Trang hai lô đất có số thứ tự là 86 và 88. Cả hai lô đất nói trên đều có địa chỉ tại: Tổ Bãi Tiên - Khóm Đường Đệ - phường Vĩnh Hải - thành phố Nha Trang. Lô 86 có diện tích 223,80m2 hiện trạng lúc đó có vườn và nhà; lô 88 có diện tích là 138,60m2 hiện trạng là đất vườn. Hai lô đất nói trên đều nằm trong diện tích sẽ bị thu hồi và sẽ được đền bù để giải phóng mặt bằng phục vụ công trình xây dựng Dự án Khu nghỉ mát cao cấp Rusalka. Trong thời gian bà Ánh chờ Nhà nước tiến hành kê khai, kiểm đếm phục vụ bồi thường, giải tỏa và đền bù đất ở Khu tái định cư, ngày 20/11/2001 bà Ánh vẫn làm Hợp đồng ủy quyền lại với nội dung: Vì sức khỏe yếu, ốm đau thường xuyên cùng hoàn cảnh về điều kiện gia đình khó khăn nên tôi (bà Ánh) ủy quyền toàn bộ hồ sơ đền bù giải tỏa đất và nhà ở tại Bãi Tiên cùng quyết định nhận đất chờ nhận nhà tái định cư tại Bãi Tiên gần đường số 2 cho vợ chồng tôi. Sau đó một ngày tức 21/11/2001giấy ủy quyền đã được xác nhận và đóng dấu cùng chữ ký của Chủ tịch UBND phường Vĩnh Hải. Ngày 07/12/2001 vợ chồng tôi cùng bà Ánh đã làm Giấy cam kết mua bán. Nội dung trong giấy mua bán thể hiện rằng hai lô đất nêu trên là tài sản thuộc quyền sử dụng của bà Ánh (năm 1992 bà Trần Thị Tư là mẹ bà Ánh viết giấy cho) hiện Nhà nước đang tiến hành giải tỏa và đền bù đất ở khu tái định cư. Bà Ánh đã thống nhất và đồng ý sang nhượng lại toàn bộ hồ sơ chủ quyền hai lô đất nêu trên (đất giải tỏa hiện tại, đất đền bù tại khu tái định cư mới và tiền đền bù) cho vợ chông tôi .Hai bên mua và bán cùng thống nhất về giá cả là 50.000.000(năm mươi triệu đồng). Kể từ khi lập giấy cho đến thời điểm hoàn tất thủ tục các loại giấy tờ theo quy định đứng tên chủ sở hữu cho bên mua. Hai bên không thay đổi giá dù cho giá cả có thay đổi”.

Lô đất đang bị bỏ hoang vì tranh chấp

Còn bà Thu là vợ ông Tới cho biết: “Ngày 15/5/2017 UBND phường Vĩnh Hòa ra Thông báo số 343/TB-UBND về việc niêm yết công khai bản đồ hiện trạng khu đất thuộc dự án Champarama Resort và Spa, phường Vĩnh Hòa, TP Nha Trang nhưng lại không có tên của vợ hoặc chồng tôi (?). Mặc dù sau khi mua lại hai lô đất trên tôi đã nghiêm túc thực hiện việc đóng thuế. Năm 2011 tôi cũng đã được UBND phường Vĩnh Hòa có giấy mời làm việc tại nhà cùng đoàn công tác UBND phường xác minh nguồn gốc đất và nhà tại Bãi Tiên. Cũng trong năm 2011 vào khoảng tháng 11 tôi cũng đã làm đơn xin sửa chữa nhà vì căn nhà trên lô đất mua của bà Ánh đã xuống cấp không thể ở được nữa. Đơn xin sửa chữa nhà của tôi đã được UBND phường Vĩnh Hòa chấp thuận. Thời điểm khi lúc đó bà Ánh ốm đau thiếu tiền chữa bệnh nên vợ chồng tôi gọi là mua chứ thực ra vừa mua vừa giúp cho bà ý (bà Ánh) là chính, chứ không mong vụ lợi. Tôi xin khẳng định những gì nói là sự thật tôi sẵn sàng đối chất, nếu có lời nào nói sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Ngay khi biết Thông báo số 343/TB-UBND phường Vĩnh Hòa thiếu tên vợ chồng tôi, tôi đã làm Đơn đề nghị điều chỉnh lại tên chủ sở hữu hai lô đất sẽ bị thu hồi tại dự án này. Ngày 20/5/2017 đại diện UBND phường Vĩnh Hòa đã tới nhà tôi làm việc, xác minh và thu thập hồ sơ liên quan đến hai lô đất nói trên. Tôi đã cung cấp rất nhiều hồ sơ giấy tờ cho đoàn công tác đến làm việc”.

Từ đó tới nay hai lô đất mà vợ chồng ông Tới mua của bà Ánh vẫn để hoang hóa, không trồng trọt hay xây dựng được nhà ở. Dự án Khu nghỉ mát cao cấp Rusalka đến nay đã đổi tên thành CHAMPARAMA RESORT & SPA nhưng việc xác định người có quyền lợi tại hai lô đất nói trên vẫn chưa được giải quyết dứt điểm dẫn tới gia đình ông Tới đội đơn đi đòi quyền lợi khắp nơi mà vẫn chưa được giải quyết. Ngày 25/01/2021, phóng viên đã có buổi làm việc với đại diện UBND phường Vĩnh Hòa, ông Trần Lê Hữu Thọ - Phó Chủ tịch UBND phường cho biết: “Sự việc của vợ chồng ông Tới thì phường cũng đã biết và cũng nắm được thông tin, hiện phường Vĩnh Hòa đang cùng Trung tâm Phát triển quỹ đất thành phố và các cơ quan chức năng có thẩm quyền cùng xác minh nguồn gốc đất và đi đo, kiểm đếm. Không chỉ hộ ông Tới mà hiện tại vẫn còn một số hộ vẫn chưa bàn giao đất nên công tác đền bù chưa có thể thực hiện. Tuần vừa qua phường cũng đã có giấy mời các hộ dân lên để vận động họ đi, bàn giao đất lại cho dự án. Sắp tới đây mà các hộ dân chưa bàn giao đất thì buộc UBND phường phải phối hợp các cơ quan chức năng để cưỡng chế đo đạc. Về góc độ phường thì khi nào có hồ sơ lên chúng tôi sẽ kiểm tra về mặt giấy tờ, mua bán của ai như thế nào thì địa phương sẽ xác nhận vấn đề đó”.

Đồng chí Phó Chủ tịch UBND phường Vĩnh Hòa hứa sẽ tập hợp hồ sơ, thông tin liên quan đến hai thửa đất gia đình ông Tới mua của bà Ánh cũng như thông tin về việc thu hồi đất để phục vụ dự án nêu trên để làm việc với phóng viên Tri thức Xanh. Hy vọng quyền và lợi ích hợp pháp của gia đình ông Tới sẽ sớm được giải quyết đúng theo quy định của pháp luật.

Trung Tâm - Tiến Đạt

Theo Tạp chí Tri thức Xanh - Số 50 - 21